تجلی ناز و نیاز در زن و مرد

شهید
مطهری به بهترین وجه این روانشناسی دقیق زن و مرد را شایسته توجه معرفی
کرده و اذهان را بدان معطوف ساخته است. توجه شایسته به این روحیه ذاتی زن
و مرد و رعایت پیامدهای آن، در استواری بنیان ازدواج کمال تأثیر را دارد.
استاد در بیان این ویژگی روحی و روانی زن و مرد می‏گوید:

« طبیعت،
مرد را مظهر طلب، عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق
بودن. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد «
نیاز و طلب» و در غریزه زن « ناز و جلوه » قرار داده است ... مرد خریدار
وصال زن است، نه خریدار رتبه او [نمی‏خواهد بنده بخرد]. منتهای هنر زن این
بوده که توانسته مرد را در هر مقامی و هر وضعی بوده است، به آستان خود
بکشاند.»(1)

زن توانسته مرد را به
عنوان خواستگار به آستانه خود بکشاند و مردها را به رقابت با یکدیگر وا
دارد و با خارج کردن خود از دسترس مرد ، وضعی رمانتیک به وجود آورد.
مجنون‏ها را به دنبال لیلی‏ها بدواند و آنگاه که تن به ازدواج با مرد
می‏دهد، هدیه و پیشکشی از او به عنوان نشانه صداقت دریافت دارد.  زن همیشه
مرد را می‏ساخته و مرد اجتماع را. آنگاه که حیا و عفاف و خویشتن‏داری زن
از میان برود و بخواهد در نقش مرد ظاهر شود، اوّل به زن مُهر باطله
می‏خورد ، بعد مرد مردانگی خود را فراموش می‏کند، سپس اجتماع فرو
می‏پاشد.(2)

نقش هر یک از زن و مرد در مسئله عشق ناهمگون
نقش دیگری است. عارفان این قانون را به سراسر هستی سرایت می‏دهند.
می‏گویند قانون عشق و جذب بر سراسر موجودات و آفریده‏ها حکومت می‏کند ، با
این تفاوت که موجودات و مخلوقات از لحاظ اینکه هر آفریده‏ای وظیفه خاصی را
باید ایفا کند ، متفاوتند. سوز در یک جا و ساز در جای دیگر قرار داده شده
است. به قول فخرالدین عراقی:

عشق است که هر دم به دگر رنگ در آید                                                         ناز است به جایی و به یک جای نیاز است

در صورت عاشق چه در آید همه سوز است                                                     در کسوت معشوق چه آید همه ساز است

قانون
خلقت، جمال و غرور و بی‏نیازی را در زن و نیازمندی، طلب، عشق و تغزل را در
مرد قرار داده است. ضعف زن در مقابل نیرومندی مرد به این وسیله تعدیل شده
است.(3)

به حفظ و بالنده ساختن این ویژگی فطری و طبیعی باید توجه شود. اینکه
اولیای دین به زنان دستور پوشش و حفظ حریم و دوری از آمیختگی و
همنشینی‏های دوستانه بین زن و مرد داده‏اند ، نیز حفظ حریم در رفتار و
گفتار را لازم شمرده‏اند، برای این است که عرضه زن و زیبایی‏هایش در
جامعه، بی‏ضابطه، ارزان و به وفور نباشد و مردها جز با پرداخت ارزش و بهای
مناسب و در چارچوب‏های مشروع نتوانند از زیبایی‏های زن بهره گیرند تا هر
گاه با زنی ازدواج کردند ، قدر او را بدانند و در استواری ازدواج بکوشند.
حتی در دستورهای تربیتیِ دینی، به حفظ ناز در زن و پروردن نیاز در مرد
توجه شده است.

ویلیام جیمز فیلسوف معروف آمریکایی می‏گوید:

حیا
و خودداری ظریفانه زن غریزه نیست بلکه دختران حوّا در طول تاریخ دریافتند
که عزت و احترام‏شان به این است که به دنبال مردان نروند [و ندوند] ، خود
را مبتذل نکنند و از دسترس مرد خود را دور نگه دارند. زنان این درس‏ها را
در طول تاریخ دریافتند و به دختران خود یاد دادند.(4)

شهید مطهری این حالت را هماهنگ با طبیعت زن در جهت حرمت او ارزیابی کرده و می‏گوید:

در
روایات اسلامی وارد شده که مرد از زن پر تمایل تر نیست، بلکه بر عکس است
لکن زن از مرد در مقابل تمایل خود، تواناتر و خوددارتر آفریده شده است.
این خصوصیت همواره به زن فرصت داده است که دنبال مرد نرود و زود تسلیم او
نشود و بر عکس مرد را وادار کرده است که به زن اظهار نیاز کند و برای جلب
رضای او اقدام نماید ... جنس نر همواره حالت و نقش متقاضی را داشته، نه
جنس ماده و جنس ماده همواره از خود نوعی بی‏نیازی و استغنا نشان می‏داده
است ... (5)

آری، طبیعت زن را به عنوان مظهر « ناز» و مرد را به
عنوان مصداق « نیاز » آفریده ، در رفتار زناشویی حفظ این روحیه، سبب
شیرینی و لذت زندگی است، نیز به عنوان یک نکته مهم باید همیشه مورد توجه
باشد.

منبع:تبیان